Odkryj dziedzictwo kulturowe Chorwacji

Obiekty z listy UNESCO w Chorwacji 

Wkład Chorwacji w światowe dziedzictwo kulturowe, historyczne czy naturalne jest ogromny. Lista obiektów i aktywności docenionych przez UNESCO liczy kilkadziesiąt pozycji. Organizacja wyróżniła zarówno chorwacką kuchnię, jak i architekturę, sztukę czy przyrodę.

Na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO znalazły się m.in.:

• Pałac Dioklecjana w Splicie – pałac ten to tak naprawdę… całe stare miasto w Splicie. Rezydencja cesarza została wzniesiona na przełomie III i IV w., a jej budowa trwała 10 lat. Pałac był ogromny! Pozostałości po murach wyznaczają obręb starówki, a uliczki to dawne pałacowe korytarze. W granicach dawnej budowli znajduje się obecnie około 200 budynków! 
• Stare Miasto w Dubrowniku – do dziś zachował się średniowieczny układ urbanistyczny Dubrownika. Centrum, zwane Stari Grad, jest otoczone średniowiecznymi murami obronnym, których łączna długość to 1940 m. Na terenie Starego Miasta znajdują się niemal wszystkie zabytki Dubrownika.
• Katedra św. Jakuba w Szybeniku – świątynia była budowana w latach 1431–1535. Łączy wiele stylów (w szczególności gotycki i renesansowy) oraz wpływów kulturalnych: weneckich, dalmatyńskich oraz toskańskich. Została wzniesiona w całości z kamienia bez zaprawy.
• Zabytkowe centrum Trogiru – średniowieczna starówka Trogiru położona jest na wyspie. Znajdują się tu najważniejsze zabytki miasta. Za najcenniejszy uważa się katedrę św. Wawrzyńca, będącą najwspanialszym przykładem sztuki romańsko-gotyckiej w Chorwacji. 
• Jeziora Plitwickie – połączone kilkudziesięcioma wodospadami kaskadowe jeziora są otoczone przez lasy bukowe, jodłowe i świerkowe. To dom dla licznych gatunków zwierząt. Wszystko to tworzy wyjątkowy, unikalny w skali światowej krajobraz.

Poza obiektami materialnymi UNESCO doceniło również niematerialne dziedzictwo chorwackiej kultury, w tym śródziemnomorską kuchnię znad Adriatyku, rzemiosło piernikarskie, sztukę budowy murków z kamienia bez zaprawy, sztukę koronkarską czy dwugłosowy śpiew ludowy.

Najlepsze chorwackie muzea i galerie 

Na turystów w Chorwacji czekają również fascynujące muzea i galerie. Muzeum Zerwanych Związków w Zagrzebiu gromadzi przedmioty podarowane przez ludzi po tym, jak ich związek się zakończył. Na ekspozycji można zobaczyć m.in. wyrzucone róże, ukradziony na złość toster, a nawet topór użyty do zniszczenia mebli byłej dziewczyny. Przy wystawionych przedmiotach umieszczono również krótkie opisy przybliżające historie niezwykłych pamiątek. W Zagrzebiu znajduje się też Muzeum Sztuki Współczesnej, gromadzące dzieła wybitnych współczesnych twórców, takich jak Dalibor Martinis, Victor Vasarely, Julio Le Parc oraz Katarzyna Kozyra. 

W Dubrowniku warto odwiedzić Muzeum Morskie, mieszczące się w Twierdzy św. Jana i prezentujące modele statków z XVII, XVIII i XIX w., liczne flagi, armaty czy przyrządy żeglarskie, oraz Muzeum Historii Kultury w Pałacu Rektorskim (Knežev Dvor). Muzeum to powstało, by zaprezentować bogate dziedzictwo kulturowe, artystyczne i historyczne Republiki Dubrownickiej. 

Miłośnicy poznawania historii i kultury powinni zajrzeć również do Muzeum Archeologicznego w Zadarze. Zgromadzono tu ponad 100 tys. obiektów ze wszystkich okresów historycznych, począwszy od paleolitu do końca XI w., w tym prehistoryczne narzędzia, rzymskie mozaiki czy biżuterię. Stała kolekcja została podzielona na trzy części: prehistoryczną, średniowieczną i starożytną. 

Chorwacki geniusz 

Z Chorwacji pochodzi jeden z największych geniuszy wszech czasów, Nikola Tesla. Swoimi innowacjami, wynalazkami i projektem nowoczesnego systemu przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej z wykorzystaniem prądu przemiennego położył podwaliny pod elektryfikację świata i przysłużył się ludzkości. Był konstruktorem wielu urządzeń do wytwarzania i wykorzystania prądu przemiennego, konkurując skutecznie z Thomasem A. Edisonem, który uznawał tylko prąd stały. Opatentował ponad 100 wynalazków, w tym silnik elektryczny, dynamo rowerowe, prądnicę prądu przemiennego czy baterię słoneczną. Stworzył też pierwsze urządzenia sterowane drogą radiową.

Muzum poświęcone postaci Tesli i jego wynalazkom znajduje się w miejscowości Smiljan, w której urodził się wielki wynalazca. W Smiljanie muzeum, noszące nazwę Centrum Pamięci Nikoli Tesli, mieści się w domu, którym Tesla przyszedł na świat.

Centrum Pamięci Fausta Vrančicia Fot. Bojan Haron Markicevic / CNTB

Fot. Boris Berc / CNTB

Smiljan, Centrum Pamięci Nikoli Tesli, Fot. Ivo Biočina / CNTB

Fot. Adobe Stock

Warto pamiętać, że Tesla nie był jedynym Chorwatem, któremu zawdzięczamy wynalazki zmieniające świat. Tomislav Uzelac opracował format MP3, Faust Vrančić przyczynił się do wynalezienia spadochronu, a Eduard Slavoljub Penkala opatentował pierwszy mechaniczny ołówek. 

Chorwacja filmowym szlakiem 

Uroki chorwackich krajobrazów i kultury docenili również twórcy filmów i seriali. Na dużym i małym ekranie najczęściej można zobaczyć Zagrzeb, Istrię, Górski Kotar i region Dalmacji wraz z wyspami. Co więcej – miejsca te "grają" w naprawdę znanych i lubianych produkcjach!

W jednym z filmów o najsłynniejszym agencie świata widać dworzec główny w Zagrzebiu, Dubrownik wystąpił w roli Canto Bight – miasta, w którym mieściły się kasyna dla bogatych mieszkańców galaktyki w kultowej serii sci-fi, a Parki Narodowe Paklenica i Jezior Plitwickich posłużyły za lokacje filmu o pewnym szlachetnym wodzu Apaczów… 

Ogromną popularnością cieszą się też wycieczki po chorwackich destynacjach, które posłużyły za tło wydarzeń dla jednego z najważniejszych seriali ostatnich lat. Tak, tak, w Chorwacji nadal można podziwiać Westeros! Stare Miasto w Dubrowniku zmieniło się w Królewską Przystań, rolę Czerwonej Twierdzy grał Fort Lovrijenac, a przerażającego Domu Nieumarłych – twierdza Minčeta. Koniecznie trzeba zobaczyć schody Wielkiego Septu Baelora, od których zaczynał się słynny "marsz wstydu" oraz wyspę Lokrum, gdzie w klasztorze franciszkanów można zasiąść na żelaznym tronie… 

Zdjęcie główne: Split, Peristil Fot. Julien Duval / CNTB